مالیات چیست ؟

احتمالا هر فردی تا بحال یکبار با واژه مالیات برخورد داشته یا حداقل این واژه رو شنیده باشه. اما این که تعریف دقیق این واژه چیست؟ به چه افرادی تعلق میگیرد یا چند نوع است را نمیدانید. ما در این مقاله از خانی تکس قصد داریم شما را با این موضوع مهم آشنا کنیم پس تا آخر این مقاله با ما همراه باشید. مالیات نوعی هزینه اجتماعی است که گروه‌های مختلف افراد و موسسات یک جامعه در راستای بهره‌برداری از امکانات و منابع کشور موظف به پرداخت آن هستند؛ درواقع پرداخت مالیات، برای بهسازی کشور و تامین رفاه اجتماعی است. مالیات‌ها بیش از 5000 سال است که قسمتی اساسی از درآمد حکومت‌ها در سراسر جهان بوده‌اند. در واقع، این درآمدها وسیله ای بوده‌اند که حکومت‌ها برای تأمین کالاها و خدمات برای شهروندانشان استفاده می کردند.
در واقع شما با پرداخت مالیات قسمتی از درآمد و سود کسب شده خود را به دولت انتقال می دهید؛ چون ابزار دستیابی به این سود را دولت برای شما آماده کرده است. در تمامی کشورهای دنیا، نیز مبحث مالیات جز مهم ترین مباحث اقتصادی هرکشور است چون در تامین بودجه ها نقش اساسی دارد. حال به تعریف مالیات از دیدگاه اقتصادی و خسابداری میپردازیم؛

مالیات از دیدگاه اقتصادی

تعریف مالیات از نظر اقتصادی کمی پیچیده است. اقتصاددان کلاسیک، آدام اسمیت نیز در کتاب ثروت ملل خود به بحث مالیات ورود کرده و چهار اصل مهم آن را بررسی نموده است: عدالت و برابری، معین و مشخص بودن، سهولت و صرفه‌جویی.
به عبارت ساده تر، اقتصاددانان براین باورند که در صورتی مصداق مالیات خواهیم داشت که قانون معینی انتقال منابعی را از بخش خصوصی به بخش دولتی، بدون تعریف محل هزینه‌کرد مشخصی برای آن منابع، اجباری کرده باشد. بر اساس این تعریف، پرداخت هزینه‌های دانشگاه یا خدمات رفاهی شهری توسط شهروندان یا جریمه‌های رانندگی و غیره به عنوان مالیات در نظر گرفته نمی‌شود.

مالیات از دیدگاه حسابداری

در این دیدگاه، مالیات دارای انواع مختلفی میباشد که باید به هرکدام با روشی خاص برخورد کرد. به طور مثال، می‌توانیم به مالیات‌ حقوق و دستمزد، مالیات بر درآمد، مالیات فروش و غیره اشاره کنیم.

انواع مالیات

مالیات در کشور ما به دو دسته مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می شود. که هر کدام از این دسته ها خود دارای زیرشاخه هایی هستند. مالیات‌‌های مستقیم جزو مالیات بر ثروت-درآمد هستند که شهروندان باتوجه‌به میزان ثروت-درآمد خود اقدام به محاسبه و پرداخت آن مینمایند.
حال مالیات غیرمستقیم، به‌طور غیرمستقیم به وسیله دولت از افراد مختلف دریافت می شود. درواقع، مالیات غیرمستقیم روی قیمت نهایی همه خدمات و کالاها اضافه می‌شود. حال در ادامه این مقاله به انواع مالیات مستقیم و غیرمستقیم میپردازیم و به صورت کلی توضیحاتی میدهیم؛

انواع مالیات مستقیم

هر فردی که در جامعه زندگی می کند دارائی‌ها و درآمد مشخصی دارد. پس در نتیجه، برحسب میزان درآمد و دارائی خود موظف است مقدار مشخصی را به عنوان مالیات به دولت پرداخت نماید. مالیات مستقیم دارای گروههای مختلفی است که در این قسمت به آنها میپردازیم:

مالیات بر دارایی

همانطور که گفتیم ثروت و دارایی شخص، که در قانون مالیاتی به عنوان مؤدی از آن یاد می‌شود، اساس این نوع از مالیات قرار می‌گیرد. برای مثال، مالیات بر ارث، وقتی فردی فوت میکند مطابق با قانون بخشی از اموالش به عنوان مالیات بر ارث به دولت پرداخت می شود.
مالیات حق تمبر نیز از انواع مالیات بر دارائی است. برای مثال، می‌توانیم به حق تمبر روی برگه‌های چک‌های بانکی اشاره کنیم.

مالیات بر درآمد

این نوع از مالیات، نیز جز دسته دیگری است که خود به چند دسته تقسیم میشود که به شرح آن می پردازیم؛

مالیات بر درآمد مشاغل

در ماده 93 قانون مالیات‌های مستقیم تأکید دارد که درآمدی که اشخاص حقیقی به واسطه اشتغال به مشاغل کسب می‌کنند، مشمول قانون مالیات در آمد مشاغل خواهند شد. صاحبان کسب و کار، پیشه وران، بازرگانان و افرادی که به نوعی در حوزه های خدماتی ، پزشکی و تجاری فعالیت دارند مشمول این نوع مالیات می شوند.

مالیات بر درآمد کشاورزی

در سال های اخیر دولت حمایت از صنعت کشاورزی، دامپروری و غیره را اتخاذ کرده است. بر طبق این تصمیم، افراد فعال در این زمینه‌ها معاف از پرداخت مالیات هستند.

مالیات بر درآمد اتفاقی

با مثالی ساده شروع میکنیم وقتی فردی از بانک جایزه ای برنده شده، باید مقداری از آن را بعنوان مالیات به دولت پرداخت نماید. پس درآمدهای نقدی و غیرنقدی که فرد به صورت اتفاقی، مانند جایزه، معاملات محاباتی و غیره کسب می‌کند، مشمول این نوع از مالیات می‌شود.

مالیات بر درآمد حقوق

اکثر افراد جامعه که به نوعی حقوق بگیر هستند حال میتوانند کارمند، کارگر و …. باشند مشمول مالیات می شوند.

هرسال حداقل حقوقی در نظر گرفته میشود که افراد حداقل بگیر معاف از مالیات هستند و تمام افرادی که دریافتی بالاتری از آن دارند، مشمول پرداخت این نوع مالیات خواهند شد.

مالیات بر درآمد املاک

تمامی مالکان املاک مسکونی و تجاری مشمول پرداخت این نوع مالیات هستند. نکته قابل توجه این است که مطابق قانون، 25 درصد از درآمد اجاره املاک برای پوشش دادن استهلاک مدنظر قرار می‌گیرد و 75 درصد دیگر درآمد حاصل مشمول مالیات می‌شود.

مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

اشخاص حقوقی نیز مؤظفند مالیات فعالیت‌های دارای درآمد خود را پرداخت کنند.
در سال های اخیر مالیات بر خانه‌های خالی، مالیات بر خانه و ویلاهای لوکس، مالیات بر اتومبیل‌های لوکس و غیره نیز مورد توجه قرار گرفته شده است و مالکان این دارایی‌ها ملزم به پرداخت مالیات‌های تعیین‌شده توسط دولت هستند.

انواع مالیات غیرمستقیم

در این نوع مالیات فرد به وسیله واسطه یا به ژور عیرمستقیم مالیات پرداخت می نماید که دارای انواع مختلفی است و در این بخش به آن میپردازیم. مهم‌ترین مالیات‌های این نوع عبارتند از: مالیات بر حقوق و عواض گمرکی (مالیات بر صادرات و واردات)، مالیات بر مصرف و مالیات بر ارزش افزوده.

مالیات بر حقوق و عواض گمرکی

مالیات بر حقوق و عوارض گمرکی، همان تعرفه های گمرکی است که به آن برخورد کرده ایم این نوع مالیات را مالیات بر صادرات و واردات نیز می‌نامند. این نوع مالیات دارای اهمیت بسیاری است و در وضعیت اقتصادی کشور بسیار تاثیرگذار است. هدف از این نوع مالیات، علاوه بر درآمدزایی برای دولت، حمایت از صنایع داخلی نیز می‌باشد و افراد تشویق شوند به جای واردات کالا و پرداخت حق گمرک از محصولات داخلی خریداری نمایند.

مالیات بر مصرف

مالیات بر مصرف، در خرید تعدادی از کالاها، شما علاوه بر قیمت اصلی کالا باید هزینه‌ای را بابت مالیات ویژه آن کالا پرداخت کنید. برای مثال، افرادی که سیگار مصرف می‌کنند به صورت روزانه مشمول پرداخت هزینه مالیات بر مصرف دخانیات می‌شوند.

مالیات بر ارزش افزوده

این نوع مالیات برای ارزش افزوده کالاها در نظر گرفته شده است. دولت تعدادی از کالاها را جز کالاهای حمایتی اعلام کرده است، تعدادی از کالاها و خدمات، مانند محصولات کشاورزی فراوری‌نشده، کتاب و مطبوعات، کود و سم، دارو و غیره را از مالیات معاف کرده است، ولی مصرف‌کننده هنوز هم مالیات بر ارزش افزوده بسیاری از کالاها و خدمات را خودش پرداخت می‌کند.

چه کسانی باید مالیات پرداخت کنند؟
تمامی افراد حقیقی و حقوقی که دارای کسب و کار و درآمدی هستند باید مالیات پرداخت کنند. ‌طبق ماده ۱ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص زیر مشمول به پرداخت مالیات هستند:
-کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی که در ایران اموال یا املاک دارند.
-کلیه اشخاص حقیقی مقیم ایران که در کشور یا خارج از کشور کسب درآمد می‌کنند.
-کلیه اشخاص حقیقی ایرانی که مقیم خارج از ایران هستند و در ایران درآمد کسب می‌کنند.
-کلیه اشخاص حقوقی ایرانی (شرکت‌ها، موسسات، نهادها و سایر اشخاص حقوقی) که در ایران یا خارج از ایران کسب درآمد می‌کنند.
-هر شخص خارجی غیرایرانی (اعم از حقیقی یا حقوقی) که در ایران کسب درآمد می‌کند یا به‌واسطه خدمات، واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود، دادن تعلیمات و کمک‌های فنی یا واگذاری فیلم‌های سینمایی، در ایران کسب درآمد می‌کند.
این اشخاص باید اطلاعات کاملی در باره مالیات و سامانه مودیان داشته باشند و در موعد مقرر اظهارنامه خود را ارسال نمایند.

معافیت‌های مالیاتی

همانطور که می دانید هر فردی در هر کشوری که دارای درآمد است موظف به پرداخت مالیات است. معافیت مالیاتی همان خروج قانونی و به صورت موقت از پرداخت مالیات است که توسط حاجمان کشورها برای حمایت از مردم انجام میشود.

افراد معاف از مالیات

در قسمت قبل به تعریف و توضیح معافیت مالیاتی پرداختیم . در نتیجه همانطور که بک سری از افراد موظف به پرداخت مالیات اند، برخی هم معاف از پرداخت مالیات هستند. براساس ماده ۲ قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات نیستند:
-وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی
-دستگاه‌هایی که بودجه آن‌ها به وسیله دولت تامین می‌شود.
-شهرداری‌ها و دهیاری‌ها
-بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از نهادهای حکومتی و رهبری

عواقب پرداخت نکردن مالیات

همانطور که گفتیم پرداخت مالیات، اجباری ایت و در صورت پرداخت نکردن مالیات شما مشمول جریمه های سنگین می شوید. جرائم مالیاتی بسته به نوع تخلف، ممکن است شامل پرداخت جریمه، حبس، محرومیت از معافیت و بخشودگی، ممنوع‌الخروج شدن و موارد دیگر شود.
برای مثال اگر فردی اظهارنامه خود را در زمان مشخص ارسال ننماید و درآمد واقعی خود را کتمان کند، موظف به پرداخت جریمه به میزان ۳۰ درصد از مبلغ مالیات خواهد شد.

نرخ مالیاتی
این نرخ توسط دولت تعیین و ابلاغ میشود.